ไม้แก่นจันทน์ไม้หอมจากอินเดีย แหล่งพันธ์ที่ดีที่สุด

       ไม้หอมอินเดีย หรือไม้แก่นจันทน์ ที่รู้จักกันดีในอดีต (sandalwood) เป็นไม้หอม มีชื่อวิทยาศาสตร์ Santalum album Linn. ในวงศ์ Santalacaceaeพบการกระจายพันธุ์ในประเทศอินเดีย พม่า อินโดนีเซีย ติมอร์ บางส่วนของมาเลเซีย ออสเตรเลีย นิวซีแลนด์ หมู่เกาะโพลีเนเซีย เกาะฮาวาย และชิลี แม้ไม่พบการกระจายพันธุ์ในบ้านเราแต่เราก็รู้จักไม้หอมชนิดนี้ดีนับแต่อดีต ในรูปสบู่หอมกลิ่นแก่นจันทน์ หรือพัดไม้ กล่อง และของใช้อื่น ๆ ที่ทำจากไม้แก่นจันทน์ โดยที่ผลิตภัณฑ์จากไม้แก่นจันทน์ทั้งหมดเป็นผลิตภัณฑ์ที่นำเข้ามาจากต่างประเทศ เช่น ฝรั่งเศส จีน พม่า อินเดีย อินโดนีเซีย ปัจจุบันไม้แก่นจันทน์เป็นไม้หอมที่มีมูลค่าทางเศรษฐกิจสูงรองลงมาจากไม้กฤษณา และน้ำมันหอมระเหยจากไม้แก่นจันทน์มีราคาในตลาดน้ำมันหอมระเหยสูงรองลงมาจากน้ำมันกฤษณา แต่เนื่องจากแก่นจันทน์เป็นไม้หอมที่ต่างจากไม้กฤษณาที่กลิ่นหอมของไม้เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติในแก่นไม้ และราก ไม่ได้เกิดจากการเข้าทำลายเนื้อไม้ของแมลง หรือจุลินทรีย์เช่นไม้กฤษณา นั่นหมายความว่าเมื่อไม้โตได้ขนาดจนเกิดแก่นไม้ เนื้อไม้ส่วนแก่น และรากจะมีกลิ่นหอม สามารถนำมาสกัดแยกเอาน้ำมันหอมระเหยออกมาใช้ประโยชน์ได้ นอกเหนือจากการนำเนื้อไม้ที่มีสีขาวนวลจนถึงเหลืองอ่อน เนื้อละเอียดไปใช้ประโยชน์โดยตรง หากไม้ชนิดสามารถเจริญเติบโตในภูมิอากาศและสภาพภูมิประเทศในบ้านเราได้ดี จะเป็นไม้ที่มีศักยภาพและน่าสนใจกว่าไม้กฤษณา ซึ่งเกษตรกรผู้ปลูกเริ่มพบว่าไม่สามารถสร้างรายได้อย่างที่คาดไว้ เนื่องจากมีปัญหาในการทำให้ไม้เกิดสารให้กลิ่นหอมที่เรียกกันว่า กฤษณา

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

      เป็นไม้ยืนต้นขนาดเล็กถึงขนาดกลาง ไม่ผลัดใบ เปลือกต้นชั้นนอกสีน้ำตาลเทาหรือน้ำตาลแดง ใบเดี่ยว รูปไข่แกมใบหอก เนื้อใบบาง ปลายใบเรียวแหลม โคนใบสอบ เรียงตรงกันข้าม ดอกขนาดเล็ก สมบูรณ์เพศ ออกเป็นช่อที่ซอกใบหรือปลายยอด ผลสด ทรงกลมรี ขนาดเล็ก สุกสีม่วงแดง ภายในมีเมล็ดเดียว

การใช้ประโยชน์

      เนื่องจากเนื้อไม้โดยเฉพาะส่วนแก่น โคน ตอ และรากมีกลิ่นหอม นิยมนำไปตกแต่งบ้าน ของใช้ มีราคาสูง เศษไม้หรือขี้เลื่อยใช้ทำเครื่องหอม ธูป หรือสกัดแยกน้ำมันหอมระเหยได้เช่นเดียวกับไม้หอมชนิดอื่น ๆ น้ำมันหอมที่ได้มีราคาสูงรองลงมาจากน้ำมันกฤษณาในตลาดน้ำมันหอมระเหย น้ำมันหอมจากไม้นี้มีคุณสมบัติติดทนนาน ใช้มากในอุตสาหกรรมน้ำหอม และเครื่องสำอาง ต่างประเทศ เช่น จีน อินโดนีเซียใช้ไม้นี้เป็นสมุนไพรรักษาโรคหลายชนิด เช่น แก้ปวดท้อง ท้องร่วง อาเจียน ใบใช้ทำปุ๋ยอินทรีย์ ผลรับประทานได้ น้ำมันจากเมล็ดใช้จุดตะเกียง
       น้ำมันหอมระเหยในไม้หอมอินเดียจะพบมากที่สุดในส่วนราก อาจถึง 10 % ขึ้นกับอายุของต้นไม้ รองลงมาคือส่วนโคนต้น ลำต้น และกิ่งขนาดใหญ่ โดยเฉพาะส่วนแก่น ประมาณ 2-4 % น้ำมันจะมีลักษณะสีเหลืองอ่อน ข้นเหนียวเล็กน้อย ทิ้งไว้สีจะเข้มขึ้น มีกลิ่นหอม ติดทน ใช้เป็นสารช่วยจับกลิ่นในน้ำหอมให้ติดทนนาน (fixative) ส่วนประกอบที่สำคัญในน้ำมันหอมจากไม้นี้ ได้แก่ แอลฟา-แซนทารอล และเบต้า-แซนทารอล รายละเอียดองค์ประกอบทางเคมีของน้ำมันหอมจากไม้หอมอินเดียหรือไม้แก่นจันทน์ได้จากการศึกษาในเบื้องต้นโดยดร.ณัฏฐินี อนันตโชค ภาควิชาเภสัชวินิจฉัย คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล